Soạn bài Những yêu cầu về sử dụng Tiếng Việt (chi tiết)

Phần I

I – SỬ DỤNG ĐÚNG THEO CÁC CHUẨN MỰC CỦA TIẾNG VIỆT

1. Về ngữ âm và chữ viết

a.

Câu đã cho

Phát hiện lỗi và sửa lại

Không giặc quần áo ở đây

“Giặc: sai chữ ghi phụ âm cuối, chữa lại thành “giặt”.

Khi sân trường khô dáo, chúng em chơi đá cầu hoặc đánh bi.

“dáo”: sai chữ ghi phụ âm đầu. chữa lai thành “ráo”.

Tôi không có tiền lẽ, anh làm ơn đỗi cho tôi.

“lẽ” “đỗi” viết sai dấu thanh, chữa lại thành “lẻ”, “đổi”.

b. Đọc đoạn hội thoại (mục l.b, SGK trang 65) phân tích sự khác biệt của những từ phát âm theo giọng địa phương so với những từ tương ứng trong ngôn ngữ toàn dân.

Người Bắc phát âm theo địa phương nên có nhiều âm khác với cách phát

Từ địa phương

Từ toàn dân tương ứng

Xem thêm:: Tại Sao Xe Rolls-Royce Lại Đắt? Đẳng Cấp Sau Cái Tên – Thế Giới Rolls-Royce

Dưng mờ

Nhưng mà

Bẩu

Bảo

mờ

mà

2. Về từ ngữ

a. Hãy phát hiện và chữa lỗi về từ ngữ trong các câu (mục 2.a, SGK trang 65)

b. Lựa chọn những câu dùng từ đúng

3. Bài tập về ngữ pháp

a. Phát hiện và sửa lỗi về ngữ pháp trong những câu sau

Câu đã cho

Phát hiên và sửa lỗi

Qua tác phẩm Tắt đèn của Ngô Tất Tố đã cho thấy hình ảnh người phụ nữ nông thôn trong chế độ cũ.

Người viết không phân định rõ các thành phần trạng ngữ và chủ ngữ. Kiểu sai này có những cách chữa như sau:

+ Bỏ từ “qua” ở đầu câu;

Xem thêm:: 2 Cách làm tôm nướng bơ tỏi thơm ngon cực đơn giản tại nhà

+ Bỏ từ “của” và thay vào đó bằng dấu phẩy;

+ Bỏ các từ “đã cho” và thay vào đó bằng dấu phẩy.

Lòng tin tưởng sâu sắc của những thế hệ cha anh vào lực lượng măng non và xung kích sẽ tiếp bước mình.

Cả câu chỉ là một cụm danh từ được phát triển dài mà chưa đủ các thành phần chính. Kiểu sai này có những cách chữa như sau:

+ Thêm chủ ngữ thích hợp, ví dụ: “Đó là lòng tin tưởng…”’,

+ Thêm vị ngữ thích hợp, ví dụ “Lòng tin tưởng… đã được biểu hiện trong các tác phẩm”.

b. Lựa chọn những câu văn đúng trong các câu văn sau:

(1) Có được ngôi nhà đã làm cho bà sống hạnh phúc hơn.

(2) Ngôi nhà đã làm cho bà sống hạnh phúc hơn.

(3) Có được ngôi nhà, bà đã sống hạnh phúc hơn.

(4) Ngôi nhà đã mang lại niềm vui, hạnh phúc cho cuộc sống của bà.

Câu (1) sai vì không phân định rõ thành phần phụ ở câu đầu với chủ ngữ, các câu sau đều đúng.

c. Xem đoạn văn mục 3c. SGK trang 66

Từng câu trong đoạn văn sau đều đúng, nhưng đoạn văn vẫn không có được tính thống nhất, chặt chẽ. Hãy phân tích lỗi và chữa lại.

Cái sai của đoạn văn chủ yếu ở mối liên hệ, liên kết giữa các câu. Sự sắp xếp các câu lộn xộn, thiếu logic. Cần sắp xếp lại các câu, các vế câu và thay đổi một số từ ngữ để ý của đoạn mạch lạc, phát triển hợp lý. Có thể sửa như sau:

Thúy Kiều và Thúy Vân đều là con gái của ông bà Vương viên ngoại. Họ sống êm đềm dưới một mái nhà, hòa thuận và hạnh phúc cùng cha mẹ. Họ đều là những người con gái có nhan sắc xinh đẹp, tài năng xuất chúng. Vẻ đẹp của Thúy Kiều khiến hoa cũng phải ghen, liễu cũng phải hờn. Còn Thúy Vân có nét đẹp đoan trang, thùy mị. Về tài năng thì Thúy Kiều hơn hẳn Thúy Vân nhưng nàng không may mắn được hưởng hạnh phúc.

Xem thêm:: Người tuổi Thìn hợp với tuổi nào trong hôn nhân, làm ăn, mở hàng? – Quà Tặng Cao Cấp

4. Về phong cách ngôn ngữ

a. Phân tích và chữa lại những từ dùng không phù hợp với phong cách ngôn ngữ

Câu – tình huống đã cho

Phát hiện và sửa chữa

– Trong biên bản về một vụ tai nạn giao thông:

Hoàng hôn, ngày 25 – 10 lúc I7h30, tại km quốc lộ 1A đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông.

Từ “hoàng hôn” dùng trong biên bản một vụ tai nạn giao thông (thuộc phong cách ngôn ngữ hành chính) là không phù hợp với từ này thường dùng cho văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. Cần thay bằng “buổi chiều”, hoặc có thể bỏ hẳn vì đã có thời điểm (lúc 17h30).

Trong một bài văn nghị luận:

Truyện Kiều của Nguyễn Du đã nêu cao một tư tưởng nhân đạo hết sức là cao đẹp.

Cụm từ “hết sức là” thường dùng trong phong cách ngôn ngữ sinh hoạt. Đây là văn bản nghị luận nên dùng cụm từ này là không phù hợp với phong cách. Cần thay bằng “rất” hoặc “với cùng” có ý nghĩa chỉ mức độ tương ứng.

b. Hãy nhận xét về các từ ngữ thuộc ngôn ngữ nói trong phong cách ngôn ngữ sinh hoạt trong đoạn trích Chí Phèo của Nam Cao (SGK).

Trong lời thoại của Chí Phèo có nhiều từ ngữ thuộc ngôn ngữ nói trong phong cách ngôn ngữ sinh hoạt:

– Các xưng hô: “bẩm”, “cụ”, “con”

– Các thành ngữ: “trời tru đất diệt”, “thước đất cắm dùi”.

– Các từ ngữ mang sắc thái khẩu ngữ: “sinh ra”, “có dám nói gian”, “quả”, “về làng về nước”, “chả làm gì nên ăn”:…

Những từ ngữ và cách nói như trên không thể sử dụng trong một lá đơn đề nghị vì đơn đề nghị thuộc phong cách ngôn ngữ hành chính, lời lẽ, câu văn phải thể hiện tính trang trọng. Chẳng hạn câu của Chí Phèo “con có dám nói gian thì trời tru đất diệt” nếu trong lá đơn thì phải viết là “Tôi xin cam đoan điều đó là đúng sự thật”.